مجله خبری-سبک زندگی نگار: برچسبی که روی رفتار فرزندتان میزنید زمینه شکل گیری رفتار بعدی بچه هاست. همان قدر که ممکن است قلدری بچهها باعث نگرانی خانواده شود، این احتمال هم وجود دارد که خانواده فکر کند، فرزند زرنگی دارد و به کارهایش بخندد و به آن افتخار کند.
«محسن کوچولو این روزها قد کشیده و دندان هایش ریخته، اما از همیشه قلدرتر و بداخلاقتر شده است. مادرش میترسد او با پرخاشگری هایش در مدرسه هم با بچههای دیگر درگیر شود و با دیگران کنار نیاید.
مدرسهای که محسن را برای پیش دبستانی پذیرفته بود اکنون او را برای کلاس اول ثبت نام نمیکند و این موضوع پرخاشگری را در وی بیشتر کرده. محسن میگوید: همه دوستانم در این مدرسه اند و من نمیخواهم به مدرسه دیگری بروم. من اصلا مدرسه نمیروم.
او قبل از بهانه مدرسه نیز به بهانه توجه به بچه کوچکتر خانواده پرخاشگری میکرد و میگفت که هیچ کس او را دوست ندارد. محسن پنهانی برادر کوچکش را آزار میداد و میگفت: برو گم شو! تو این خونه هیچ کس تو رو نمیخواد!
بچههای پرخاشگر در خانوادهها کم نیستند. آنها به مادرشان جواب تندی میدهند و برای پدرشان قلدری میکنند، خواهر و برادر و دوستانشان را اذیت میکنند و بسختی میتوان با آنها کنار آمد، اما کنار آمدن با این کوچولوهای عصبانی و قلدر نیز راه حلی دارد.»
نه تنها محسن بلکه همه بچههای زورگو یا قلدر به اقدامهای اورژانسی خانواده نیاز دارند تا قبل از تثبیت این رفتار دردسرساز اصلاح شوند. کمکهای اولیه برای اصلاح رفتار کودک زورگو را با ما تمرین کنید:
برچسبی که شما روی رفتار فرزندتان میزنید زمینه شکل گیری رفتار بعدی بچه هاست. مثلا «صف شلوغه، اما اگه زرنگ باشی میتونی زود خرید کنی و بیای.» یا اگر وقتی کودکتان توانسته کار بد همسالش را جبران کند و مثل او کتکش بزند بگویید: «آفرین خوب حق ات را گرفتی» این نمونهها به کودک پیام میدهد که زورگویی یا شبیه زورگوها شدن نامش زرنگی است و خوب است. رشد رفتار منفی بچهها در اینجا تمام نمیشود ممکن است قدم بعدی همان کتک کاری با کوچک ترها، افتخار دانستن مخالفت با بزرگترها و... باشد.
۱-اغلب فرزندانی که رفتار قلدری آنها اصلاح نشود ممکن است از پیشرفت درسی در حد استعدادشان عقب بمانند.
۲- روابط اجتماعی ضعیفی با خانواده و جمع همسالان پیدا کنند.
۳- علاقه مندی آنها در گروههای مختلف مردم به سمت افراد قلدر مسلک برود یا بخواهند در کنار افراد ضعیف قرار بگیرند تا به حرف شنوی، آنها دست پیدا کنند.
۴- آسیبهای اجتماعی مانند اعتیاد، بزهکاری و... در بین بزرگسالان زیاد پیش میآید از اهمیت پیشگیری در دوران کودکی، کودک زورگو خبر میدهد.
اعمال محدودیت برای کنترل پرخاشگری را مشاوران خانواده و روان شناسان کودک پیشنهاد میکنند
اینکه میگویید کودکتان حرفش را با زور به کرسی مینشاند یعنی چه؟ چند بار در هفته؟ بیشتر به چه کسانی؟ در مورد یک موضوع یا همیشه؟ اگر تعداد رفتارهای زورگویی او دائمی شده است و نه فقط حساس بودن به بعضی مسائل، به این فکر کنید که منبع قدرت اش کجاست؟ ممکن است فرزندتان بدن قوی دارد پس با فرستادن به ورزش، استفاده از لقبهای مثبت مثل پهلوان، بیان داستانهای قدیمی مانند زندگی پهلوانان در کمک به دیگران و... به زور جسمی اش جهت بدهید. اگر به خواسته اش نمیرسد داد و بیداد و گریه راه میاندازد، یعنی فکر میکند این نقطه ضعف شماست پس شروع به بی اعتناعی کنید.
اگر پرخاشگریهای کودک تلافی جویانه است بایستی کودک را از آزار و اذیت کردن دور کنیم تا مجبور نباشد برای تلافی و انتقام، افراد دیگر را اذیت کند. اگر کودک شما سعی میکند پرخاشگری را وسیله جلب توجه قرار دهد باید راههای دیگری را برای شاخص شدن به او نشان دهیم تا ناچار نباشد از روش خشونت برای جلب توجه استفاده کند.
گاهی احساس فقدان، کودکان را عصبانی و خشن میکند. اگر این فقدان جایگاه عاطفی کودک باشد سختتر میتواند آن را درک کند تا از دست دادن یک اسباب بازی. روان شناسان دلایل پرخاشگری را اغلب بیرونی میدانند. اگر کودکان شما به این حد از پرخاشگری رسیده اند توصیه میشود رفتار و روشهای خود را نیز بررسی کنید. شاید شما هم تغییراتی در رفتار خود داده اید که کودک احساس افسردگی میکند. اگر او احساس کمبود توجه میکند و فکر میکند دوستش ندارید، سعی کنید با رفتار خودتان این حس را از بین ببرید.
اعمال محدودیت برای کنترل پرخاشگری از توصیههایی است که مشاوران خانواده و روان شناسان کودک پیشنهاد میکنند. مثلا چیزی را به کودک میدهید که باید بدهید و او با صدای معمولی درخواست کرده است، یا این که در صورتی او را به یک گردش روزانه ببرید که رفتار رضایت بخشی از خود نشان داده است و....
رفتارهای پسندیده را بوضوح تشریح و پاداشها و کیفرهای آنها را بیان کنید. برای خوش خلقی و بد خلقی، پاداشها و تنبیههایی در نظر بگیرید. سعی کنید آگاهی کودک را به رنجی که بر اثر پرخاشگری او در افراد یا حیوانات به وجود میآید، افزایش دهید و به او بفهمانید که این رفتار چه عاقبتی دارد. اگر کودکان به هم پرخاشگری میکنند از کودک مورد خشونت قرار گرفته دلجویی کنید، نه از کودک پرخاشگر.
رفتارهای منطقی و آرام کودکتان را تشویق و خیلی به آن توجه کنید.
فیلمهای خشن یا بازیهای جنگی و... را با جایگزینهای جذاب دیگر عوض کنید.
روش درست جذاب شدن و زرنگی را با حرف زدن و الگو معرفی کردن در واقعیت یا داستان به او یاد دهید.
هرچه مشاجره، کشمکش و... کمتری در خانه رخ دهد، فرزندتان میل به آرامش بیشتری نشان خواهد داد.
با او منطقی باشید و در برابر او به زور متوسل نشوید تا او به جبران رفتار شما با دیگران قلدری نکند.
ارتباط با مدرسه فرزندتان را بیشتر کنید تا کودکتان بداند مراقبش هستید.